eski kahveler-kahvehaneler

"Gönül ne kahve ister, ne kahvehane
Gönül muhabbet ister, kahve bahane"

Yıllar önce, üniversitenin ilk yılında bir hocamız süslü püslü bir kitaptan kahve ve kahvehane kültürüne ilişkin bilgiler okumuştu; çoğu eğlenceli gelen bilgilerdi bunlar. Çok hoşuma gitmişti, ama ööle bi araştırma kitabına ayıracak para nerde öğrencide. Sonraki yıllarda ise baskısını bulamadığımdan, sonra kitabın yazarın adı zihnimde belirsizleşirken önceliğini yitirip kenarda kalmıştı.
Yaklaşık bir ay önce, okul kütüphanesi için geçen yıl başlattığımız kampanyaya destek için ir kutu ulaştı elimize. Kutu, sevgili Sabahattin Ali’nin kızı Filiz Ali’den geliyordu. Bizzat babasının kütüphanesinden gönderdiği kitapların arasında sırıta kaldım bir süre. Sonra baktım karıştırdım, bir ne göreyim, Salah Birsel’e ait “Kahveler Kitabı”. Benim hatırımda takıla kalan meşhur kahve kitabı değil mi bu! Ne sevindim anlatamam. Sabahattin Ali’nin kitabı olduğuna mı sevineyim, yıllar sona kitabın elime hazır sunuluşuna mı… Hemen aldım okumaya getirdim eve. Başlayalı çok oldu ama sadece ona odaklanacak kadar çok vaktim olmadığı için bölüm bölüm ama sindirerek okuyorum hâlâ. Ne çok inceliği varmış bu kahvenin ve kahvehane usûllerinin..) Bakmayın şimdi pek popülaritesi yok, hanımların günlerinde fal amaçlı kullanımın dışına çıkmıyor pek; arada bir de eski tiryakileri var dedeler arasında. Onun dışında yeni nesilden pek rağbet yok, ama o missss kokusu bile zihni dinlendirmeye yetiyormuş gibi geliyor bana. Belki bir kahve severin düşüncesidir bu, yani yanlıdır..
Sayfaları arasında eğlenceli bilgiler var, dikkat çekecek cinsten. O dönem kahvehanelerinde neler yok ki: Ortada küçük, fıskiyeli mermer havuzlar; kademeli minderler; lüleler, çubuklar, nagileler, kahveler… ööle çok oyun da yok, hele iskambil sonradan gelmiş bize; o dönemlerde tavla, dama, domino, yüzük, hatta satranç gibi oyunlar oynanırmış, kağıt oyunları şimdiki gibi müptelalık mertebeye erememişmiş daha… O devirlerin yegane sosyalleşme alanı, kültürlenme yuvası imişburalar bi nevi; amaç, niyet ve işleyiş başkaymış o zamanlar... Saygı deseniz o biçim; yabancısı, fakiri, pisi diye bi ayrımı yokmuş insanların. Otururlarmış yan yana da dip dibe iken birbirlerine dokunmaktan gocunmazmış insanlar. Yabancı bi yazar da şaşkınlıkla not etmiş bunu anılarına "Bizde bir yabancı, mesela Türk gelse taşlar yuhalar oturtmazlar ama burda yırtık giysili serseri de, yalsızlısı da oturuveriyor burada" diyerek. Ah ah… Sen bunca kültürel birikime sahip ol, şimdi de git onlardan medeniyet dersi al. Ne bilim yaf, canım sıkıldı. Nere gitti bunca birikimimiz, bilmem ki!!! Neyse efenim...
Yabancı yazar ve seyyahların, e tabi bizim seyyahlarımızın kitaplarından da alıntılar yapılarak hazırlanmış olan kitap, deneme-araştırma kitabı niteliğinde, detaylı bir kitap vesselam ve OkuMayA dEğEr meraklıları için.